کارآیی فرمون جنسی در کنترل کرم خاردار پنبه، earias insulana boisd. (lepidoptera: noctuidae) به روش شکار انبوه

پنبه با نام علمیgossypium hirsutum یکی از مهمترین گیاهان دارای الیاف طبیعی در جهان محسوب می شود و به عنوان یک محصول کشاورزی، صنعتی، بازرگانی و منبع الیاف و منشأ غذایی با ارزش برای انسان و دام، نقش مهمی در اقتصاد جامعه و تاریخ بسیاری از کشورها دارد. گونه های جنس earias یک گروه از آفات از نواحی جنوب اروپا، اتیوپی، آسیا و استرالیا هستند که باعث خسارت وسیع به پنبه می شوند. توزیع این گروه یک طیف جغرافیایی وسیع را در بر می گیرد. کرم خاردار پنبه، (lepidoptera: noctuidae) earias insulana boisduval. یکی از مهمترین آفات گیاهان تیره malvaceae در سراسر دنیا به غیر از قاره آمریکا می باشد. این حشره در سال های اخیر همواره آفتی جدی برای پنبه کاری های مناطق جنوبی کشور بویژه منطقه داراب استان فارس بوده است. لاروهای کرم خاردار با تغذیه از غنچه های پنبه باعث ریزش آنها شده و با ورود به داخل قوزه ها سبب کاهش کمیت، کیفیت، طول الیاف و کثیفی آنها می گردند. یکی از مشکلات مبارزه با این آفت تعیین زمان دقیق مبارزه و بکارگیری حشره کش ها قبل از ورود لارو به درون قوزه می باشد که معمولاً با توجه به وضعیت اقلیمی مناطق پنبه خیز بسیار دشوار می باشد و عملاً میزان موفقیت حشره کش ها کاهش می یابد. به منظور بررسی کارآیی فرمون جنسی در کنترل کرم خاردار پنبه به روش شکار انبوه، آزمایشی در سال 1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی شامل 6 تیمار در 4 تکرار انجام شد. تیمار های آزمایش عبارت بودند از: استفاده از تله فرمونی جنسی کرم خاردار پنبه به تعداد 16، 20، 24 و 30 عدد تله در هکتار، استفاده از حشره کش لاروین (تیودیکارب) به میزان یک کیلوگرم در هکتار و تیمار شاهد. پروانه های نر شکار شده هر سه روز یک بار از تله ها جمع آوری و شمارش می شدند. میزان درصد آلودگی مزرعه در هفته با استفاده از شمارش یکصد گل و قوزه انجام گرفت. در تیمار سم لاروین، بعد از رسیدن مزرعه به سطح مبارزه، سمپاشی انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس تعداد حشره شکار شده در هکتار نشان دهنده اختلاف معنی دار بین زمان و تعداد تله ها در میزان شکار کرم خاردار پنبه بود. در طول زمان نمونه برداری بیشترین و کمترین تعداد شکار در هکتار به ترتیب در تیمار 30 و 16 عدد تله در هکتار مشاهده شد. اوج تعداد شکار در تله فرمونی در طول نمونه برداری در تاریخ 28 آبان ماه مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس درصد آلودگی نشان دهنده اختلاف معنی دار زمان و تعداد تله و زمان در تعداد تله در ماه های مورد بررسی بر درصد آلودگی در هکتار بود. در طول زمان نمونه برداری بیشترین درصد آلودگی در تیمار شاهد و کمترین درصد آلودگی در تیمار 30 و 24 عدد تله در هکتار مشاهده شد. اوج درصد آلودگی در تاریخ 28 آبان ماه مشاهده شد. در بین تیمارهای مورد بررسی بهترین کارایی برای تله فرمونی مشاهده شد. در نتیجه استفاده از تله های فرمون جنسی در مقایسه با کاربرد حشره کش ها می تواند در کاهش آلودگی سطح مزارع پنبه و خسارت آن ها توسط کرم خاردار پنبه موثر باشد.